یکی از قطعات مهم به کار رفته شده در وسائل سرمایشی مانند کولر گازی‌ها و یا یخچال و فریزر ترمیستور می‌باشد که اقتباسی از کلمه Termal یعنی حرارتی و Resistor به معنای مقاومت می‌باشد. هملنطور که از معنای کلمات اقتباسی ترمیستور متوجه شدید این قطعه دارای مزایای مهمی می‌باشد که در شکل‌های مختلف و در دستگاه‌های مختلف و با بهره گیری‌های مختلف استفاده می‌شود.
سازنده ترمیستور مایکل فارادی بود که توانست برای اولین بار آن هم در سال ۱۸۳۳ این قطعه بسیار کارآمد را تولید کند. با این حال ساخت سنسور‌های دمایی تجاری از سال ۱۹۳۰ صورت گرفت که در این زمان به طور گسترده‌ای از این قطعات استفاده شد. در ادامه با ترمیستور و سنسور دمایی به طور کامل آشنا خواهید شد.
نحوه کار کرد ترمیستور و سنسور دمایی
نحوه کارکرد ترمیستور یا سنسور دمایی موجود در کولر گازی به این صورت می‌باشد که می‌تواند به وسیله برد موجود، میزان دمای هوای محیط و لوله‌های مسی اواپراتور کمپرسور و کندانسور را بررسی نموده و میزان لازم کارکرد و یا قطع آن‌ها را مشخص می‌کند و به این صورت دستگاه به وسیله این قطعه به اندازه‌ای معلوم کارکردی مشخص خواهد داشت. سنسور دمایی موجود در کولر گازی با بالا و پایین شدن دمای پیرامون خود می‌تواند درجه مقاومتی الکتریکی آن‌ها را تغییر دهد. با ایجاد تغییر مقاومتی در برد فرمان می‌توان به راحتی دمای کولر گازی را به دمای دلخواه تغییر داد بدون اینکه مشکلی در عملکرد آن‌ها مشاهده شود.
به روشن و خاموش شدن پروانه و همچنین کمپرسور دستگاه و بلوور عملیات دفراست گفته می شود. انجام عملیات دفراست میان قطعات نام برده شده به صورت مداوم در حال رخ داد است. نحوه اطلاع رسانی به برد در رابطه با میزان دمای هوا به این گونه می‌باشد که برد ولتاژ را به سمت ترمیستور ارسال نموده و با بررسی و محاصبه میزان ولتاژی که از سوی ترمیستور باز می‌گردد را با در نظر گرفتن یک ولت متر محاصبه می‌کند و به همین صورت می‌تواند از دمای هوای موجود با خبر شود. علاوه بر مسائلی که توضیح داده شد و جز وظیفه ترمیستور بود می‌توان محدود کردن جریان هوا، محافظت از جریان و عناصر گرمایشی را نام برد که از دیگر وظائف این قطعه می‌باشد. ترمیستورها به اندازگیری جریان برق به صورت نسبی می‌پردازند و با وجود حساستی که به هوا دارند می‌توانند به راحتی میزان دما را مشخص کنند.
انواع ترمیستور مورد استفاده در کولر گازی
در اکثر مواقع این قطعه به کار رفته شده مهم در کولر گازی و اسپلیت دارای یک روکش شیشه و یا مسی می‌باشد.
این قطعات از لحاظ کارایی و مقاومتی که دارند به دودسته تقسیم می‌شوند که اکثرا در کولر‌های گازی و یا اسپلیت‌ها موجود در خانه‌ها مشاهده می‌شوند. ( ct 204) و (at 103) دو گروه نام برده هستند اما از نظر نوع استفاده نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند.
positive temperature coefficient = ptc
سنسور پایپ در کولر گازی به شکل لوله‌ای و فلزی موجود موی‌باشد که با گرم شدن قطعه مقاومت دستگاه بالا و با سرد شدن مقاومت کمتر می‌شود. این به معنای ارتباط مستقیم این قطعه با درجه حرارتی دما می‌باشد که نام دیگر آن به نوع آن بستگی دارد که سنسور لوله یا سنسور فلزی خوانده می‌شود. این سنسور اکثرا در فصول سرد مانند پاییز و مخصوصا در زمستان به عنوان مدار قرار می‌گیرد.
Negative Thermal Coefficient = Ntc
این نوع از سنسور اتاقی می‌باشد که برعکس مدل قبلی خود است و با گرم شدن دچار افت مقاومت و با سرد شدن دوار سعود مقاومت این قطعه در دستگاه خواهید شد. ترمیستور مورد استفاده در برد‌های کولر گازی که برای اندازه گیری درجه دمای موجود می‌باشد از نوع Ntc با ظریب حرارتی منفی می‌باشد. ترمیستور نام برده اکثرا در سیستم‌های تهویه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد و این اندازه استفاده از این قطعه حدودا ۸۰ درصد می‌باشد.
ترمیستورهای شیشه‌ای اکثرا در مجاورت هوای وارد شونده به دستگاه و در مقابل اواپراتور نصب می‌شود که این مکان برای اندازه گیری دمای محیط بسیار مناسب می‌باشد.
ترمیستورهای اواپراتور موجود در دستگاه‌ها با روکش مسی برای مشخص کردن دمای پنل داخلی و اندازه سرمای این قطعه کارکرد درستی ارائه خواهد داد و همچنین از این نوع ترمیستورها برای تعیین عملکرد دستگاه استفاده می‌شود.
ترمیستورهای برفک زدا کندانسور برای تشخیص میزان گرمای این دستگاه کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه در زمانی که عملکرد گرمایی از سوی کندانسور صورت می‌گیرد دمای موجود را اندازه گیری می‌کند و با این کار دیگر نیازی به بررسی کندانسور دستگاه نخواهد بود. پس نتیجه می‌گیریم که این سنسور در دستگاه‌هایی که تنها حالت سرمایشی دارند مورد استفاده قرار نخواهد گرفت و بلااستفاده است از این رو در این نوع دستگاه‌ها مشاهده نمی‌شود. در زمان کارکرد دوگانه اواپراتور و کندانسور جای این دو قطعه با یکدیگر تغییر می‌کند و برای همین ممکن است کندانسور دستگاه یخ بزند و در این صورت کار دستگاه به مشکل می‌خورد اما با بهره گیری از این سنسور می‌توان به راحتی موجب جلوگیری از این یخزدگی با کم کردن دما از سوی سنسور شد و از مشکلاتی که برای کندانسور به وجود یخزدگی به وجود می‌آید جلوگیری کرد. از این رو و با توجه به کارایی این سنسور نام این سنسو سنسور برفک زدا گذاشته شده است.
مزایا و معایب ترمیستورها
مزایا
- اندازه کوچک
- حساس به گرما
- حساسیت بالا
- پاسخ سریع
معایب
- کم بودن محدوده دمایی
- کالیبره نبودن
- شکنندگی
- مشکلات نوین
- مقاومت بالا
- غیر خطی
- ناپایداری
وسائل مورد نیاز برای آزمایش ترمیستور
- ترمیستوری که قصد تست دارید.
- هیتر یا گرم کننده
- دستگاه‌های دمنده خشک گرمایشی مانند سشوار
- اهم متر
آزمایش ترمیستور NTC
برای آزمایش ترمیستور NTC باید توجه داشته باشید که با گرم کردن این قطعه مقاومت آن از دست می‌رود. حال اگر می‌خواید که این قطعه را مورد آزمایش قرار دهید و از سلامت آن با خبر شوید باید ترمیستور را از برد دستگاه جدا کنید و مقاومت آن را به وسیله اهم متر اندازه گیری نمایید.
میزان مقاومت ترمیستور ممکن است 1000KJ, 100KJ,10KJ,1KJ و … باشد که در هر ترمیستور برای هر دستگاه متغیر است. توجه داشته باشید که هر دستگاهی متوجه با برد به کار رفته شده در خود سنسور دمایی تعیین شده‌ای را دارند. این جدول را می‌توانید در دفترچه راهنمای هر دستگاه مشاهده فرمایید. پس از تصمیم برای پیاده کردن گرما روی دستگاه باید حتما این موضوع را در نظر بگیرید که میزان مقاومت گرمای هوا و محیط دور اطراف ترمیستور باید به اندازه مقدار مقاومت خود قطعه یعنی ترمیستور باشد. اگر شما در مکان و یا اتاقی گرم قرار دارید میزان این مقاومت ۹.۳KJ می‌باشد و اگر غیر از این است مقدار این مقاومت بیشتر است.
در ابتدا باید مقاومت دستگاه را با استفاده از مولتی متر اندازه گیری کنید تا در زمان تتابق متوجه شوید که آیا میزان نشان داده شده با جدول شباهتی دارد یا خیر. اگر با جدول موجود در دفترچه راهنما شباهت داشت ترمیستور شما سالم است اما اگر غیر از این صورت باشد ترمیستور شما خراب است و به همین دلیل نیاز دارد تا آن را تعویض کنید.
حالت دوم موجود برای تشخیص خرابی و یا سلامت ترمیستور باید زمانی که از دمنده گرم و خشک مانند سشوار و … استفاده می‌کنید قدرت آن پایین بیاید. اگر این اتفاق در ترمیستور NTC رخ داذ به این معناست کخه ترمیستور شما سالم می‌باشد و می‌توانید همچنان از آن استفاده کنید اما اگر غیر از صورت بود باید آن را تعویض کنید.
آزمایش ترمیستور کولر گازی PTC
اولین آزمایش برای سنجش سلامت این قطعه اندازه گیری از طریق اهم است که می‌توانید به راحتی از سلامت دستگاه خود مطلع گردید. در دمای معمول اتاق یا سرد‌تر از آن این قطعه باید نقاونت پایین‌تری را نشان دهد. در اکثر مواقع سنسور‌های لوله‌ای پایپ و یا PTC در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد مقاومتی به اندازه 200KOHM دارد. اما زمانیکه شما آن‌ها را در مقابل یک دمنده خشک و گرم می‌گذارید باید مقاومت آن از پیش بیشتر شود. حال اگر این آزمایش را برروی قطعه خود انجام دادید و دستگاه باب میلتان و آن طور که انتظار می‌رفت به این کار جواب داد کاملا سالم است و در غیر این صورت نیاز به تعویض خواهد داشت.
چگونه از طریق علائم متوجه شویم ترمیستور AC خراب یا ضعیف است؟
این قطعه یک نوع جدید از سنسور دمایی می‌لاشد که در سیستم‌های مدرن خلق شده AC به کار برده می‌شود. این سیستم توانایی تشخیص حرارت را دارد و در سریع‌ترین زمان سیگنال دریافت شده را به کنترل ماژول AC ارسال می‌نماید. پس از انجام این عملیات با توجه به دمای اتاق میزان مشخصی از دمای مطلوب به سوی اتاق فرستاده می‌شود. این سنسور می‌تواند در اتاق و زیر کاپوت نیز قرار گیرد.
ترمیستور AC به وسیله سیستم کامپیوتر کنترل می‌شود و برای همین لازم است تا به خوبی میزان حرارت در نظر گرفته شده را تحلیل کند تا بتواند هوای نطلوبی را در اتاق به جریان بی اندازد. در اتومبیل‌های مدرن به دلیل تاثیر گذاری خرابی ترمیستور برروی دیگر تجهیزات این سیستم بیشتر روئیت می‌شود.
نتیجه گیری
همانطور که توجه داشتید ترمیستور دستگاه یکی از تاثیر گزار ترین قطعاتی می‌باشد که در کپلر گازی‌ها و اسپلیت‌ها به کار گرفته می‌شود و راه‌های زیادی برای تشخیص خرابی آن‌ها وجود دارد و می‌توانید به راحتی با تشخیص کوچک‌ترین مشکل آن‌ها را تعویض کنید زیرا با خرابی این قطعه دیگر قطعات دستگاه نیز آسیب می‌بینند.