با فرا رسیدن فصل‌های گرم سال، بازار خرید انواع کولر و تجهیزات تهویه‌ای نیز رونق میگیرد. کولر آبی از تجهیزات تهویه‌ای تک کاربره (فقط سرمایشی) هستند که کاربرد آن‌ها در ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری و حتی صنعتی به منظور تعدیل دما و ایجاد برودت پایدار گسترده است. کولرهای آبی با سازوکار سرمایش تبخیری (ایجاد سرمایش از طریق تبخیر آب) باعث کاهش دما و خنک کردن فضا می‌شوند. استفاده از این نوع تجهیزات سرمایشی بخصوص در نواحی و مناطقی با آب و هوای گرم و خشک مشاهده می‌شود. در شهرهایی مانند تهران، کرج، مشهد، اصفهان و … می‌توان برای ایجاد سرمایش مناسب در فصل‌های گرم سال از کولر آبی با ظرفیت مناسب استفاده نمود.
ویژگی‌هایی نظیر قیمت خرید مقرون به صرفه، مصرف بهینه انرژی، نصب و راه اندازی آسان و سرویس کم هزینه از جمله مزایای استفاده از کولرهای آبی هستند. علاوه بر این، کولرهای آبی با آب و هوای خشک مناطقی که رطوبت نسبی هوا در آن‌ها به پایین‌تر از 40 درصد در فصل تابستان می‌رسد، سازگار بوده و بهترین گزینه برای تولید سرمایش کافی در این مناطق محسوب می‌شود. در هنگام خرید کولر آبی لازم است ظرفیت دستگاه با متراژ و شرایط محیط مورد نظر تطابق داشته باشد. در ادامه این مقاله با ارائه راهنمای خرید کولر آبی بر اساس متراژ همراه شما هستیم و نکات انتخاب و خرید کولر آبی مناسب با مساحت محیط را عنوان خواهیم نمود.
ظرفیت کولر آبی
ظرفیت کولر آبی که با علامت CFM نیز مشخص می‌شود، واحد جریان هوای مورد استفاده در سیستم تهویه مطبوع (Air conditioner)) را نشان می‌دهد. به منظور محاسبه و سنجش مقدار ظرفیت کولر آبی بر حسب فوت مکعب در دقیقه که در اصطلاح میزان ظرفیت خنک سازی (Cooling Capacity) محسوب می‌شود، از این واحد استفاده می‌نمایند. مطابق استاندارد تعیین شده، واحد CFM معادل 2831 لیتر بر دقیقه است و با در نظر داشتن این عدد مقدار ظرفیت کولرهای آبی در مدل‌های مختلف محاسبه می‌شود.
فرایند تعیین ظرفیت کولر آبی بر مبنای مساحت چندان دشوار نیست؛ به منظور تعیین این ظرفیت لازم است پارامترهای اصلی مثل تعداد اتاق‌ها، ضخامت دیوارها، تعداد درچه‌های خروجی هوا، موقعیت جغرافیایی محیط و میزان تماس نور آفتاب با فضای مورد نظر را بررسی کنید. به عنوان مثال چنانچه یک ساختمان چهار طبقه متشکل از واحدهایی دو خوابه با متراژ 100 متر را در اختیار داشته باشیم، لازم است همه مولفه‌های گفته شده را برای تعیین ظرفیت کولر گازی مناسب در نظر بگیریم.
در این صورت با توجه به مساحت و متراژ محیط، برای خنک کردن و تعدیل هوای هر یک از واحدهای این ساختمان به یک کولر آبی مدل 4500 نیاز است. چنانچه مساحت هر یک از واحدهای آپارتمان کوچک‌تر بوده (مثلا 60 متر مربع) و واحد تک خواب باشد، می‌توان از یک کولر آبی با توان 3500 برای ایجاد سرمایش کافی در این فضا بهره گرفت.
تعیین ظرفیت کولر آبی
ظرفیت هوادهی کولرهای آبی موجود در بازار با یکدیگر متفاوت است. بنابراین طراحی، تولید و عرضه کولرها بر اساس مقدار ظرفیت با واحد متر مکعب بر ساعت یا فوت مکعب بر دقیقه (CFM) با توجه به مساحت محیط انجام می‌شود. در هنگام انتخاب و خرید کولر آبی لازم است به میزان ظرفیت دستگاه توجه شود زیرا در صورت انتخاب ظرفیت نادرست پیامدهای نامطلوبی ایجاد خواهد شد. چنانچه ظرفیت هوادهی کولر آبی پایین‌تر از مقدار لازم باشد، سطح سرمایش تولیدی توسط دستگاه، نیاز محیط را پوشش نخواهد داد.
علاوه بر این به منظور ایجاد سرمایش بیشتر، مدت زمان فعالیت کولر بیشتر شده و کارکرد مداوم سیستم می‌تواند پس از مدتی باعث ایجاد آسیب در موتور دستگاه شود. در صورتی که ظرفیت هوادهی کولر آبی انتخابی شما بیشتر از حد استاندارد باشد، علاوه بر افزایش هزینه‌های ناشی از مصرف برق و آب، محیط بیش از حد خنک خواهد شد و به این طریق تنظیم درجه دمای فضا به درستی صورت نمی‌گیرد.
عوامل موثر در تعیین ظرفیت کولر آبی
فاکتورهای مختلفی می‌توانند بر تعیین ظرفیت هوادهی کولر آبی موثر باشند. عواملی نظیر وضعیت جغرافیایی منطقه، زاویه تابش نور خورشید، نوع مصالح ساختمان، شیوه عایق‌کاری ساختمان، موقعیت قرارگیری واحد در طبقات ساختمان، موقعیت نصب و جاگیری کولر آبی در محیط تراس یا پشت بام، طول کانال کشی کولر و … در انتخاب و تعیین ظرفیت کولر آبی اعمال اثر می‌کنند. با این وجود اصلی‌ترین و مهم‌ترین مولفه در تعیین ظرفیت کولر آبی، ابعاد یا متراژ محیط مورد نظر است که در هنگام خرید کولر آبی و انتخاب ظرفیت هوادهی آن، باید مد نظر قرار گیرد.
مساحت و ارتفاع ساختمان در تعیین ظرفیت کولر آبی نقش تعیین کننده‌ای دارند. درجه دمایی هوای منطقه نیز در زمان انتخاب ظرفیت هوادهی دستگاه باید مورد توجه قرار گیرد. مثلا برخی مناطق در طول فصل تابستان بسیار گرم هستند اما میزان گرمای آن‌ها به اندازه نواحی جنوبی ایران نیست. به همین دلیل برای تعدیل دما و خنک کردن ساختمان در این مناطق به خرید کولرهای آبی با ظرفیت بالا نیاز نخواهد بود. توجه داشته باشید که نقشه شبکه کولر آبی و تعداد دریچه‌های خروجی هوای آن نیز نقش برجسته‌ای در تعیین ظرفیت کولر آبی دارند. به عبارت دیگر، هر چه تعداد دریچه‌های کولر بیشتر باشد، لزوم استفاده از کولر آبی با ظرفیت بالاتر نیز افزایش خواهد یافت.
در برخی ساختمان‌های نورگیر، تابش مستقیم و طولانی نور خورشید باعث افزایش دمای خانه می‌شود. اگر محیط مورد نظر شما نورگیر بوده و تماس اشعه‌های نور آفتاب با دیوارها و پنجره‌ها زیاد است، باید از یک کولر آبی با ظرفیت بالا برای خنک کردن هوای اتاق بهره بگیرید.
در کنار جنس مواد و مصالح مورد استفاده برای ساخت دیوارهای ساختمان، اصول عایق بندی و میزان تابش آفتاب یا گسترش سایه در این محیط، ارتفاع و سطح خانه نیز در تعیین ظرفیت کولر آبی نقش دارند. به منظور تعیین محاسبه دقیق ظرفیت هوادهی کولر آبی می‌توانید اطلاعات مربوط به موقعیت جغرافیایی، دمای محیطی، مصالح و … ساختمان خود را به متخصصان کارآزموده در این زمینه اطلاع رسانی کرده و برای تعیین ظرفیت کولر آبی مناسب مشاوره بگیرید.
تعیین ظرفیت کولر آبی بر مبنای مساحت محیط
در این بخش از راهنمای تعیین ظرفیت کولر آبی بر مبنای متراژ محیط، ظرفیت هوادهی مناسب و مطابق با مساحت ساختمان را معرفی می‌نماییم:
کولر آبی مدل 3500
مساحت زیر بنای مربوط به طبقات وسط ساختمان: 70 متر مربع
مساحت زیر بنای مربوط به طبقه زیر سقف: 60 متر مربع
کولر آبی مدل 4500
مساحت زیر بنای مربوط به طبقات وسط ساختمان: 80 متر مربع
مساحت زیر بنای مربوط به طبقه زیر سقف: 70 متر مربع
کولر آبی مدل 5500
مساحت زیر بنای مربوط به طبقات وسط ساختمان: 120 متر مربع
مساحت زیر بنای مربوط به طبقه زیر سقف: 100 متر مربع
کولر آبی مدل 7000
مساحت زیر بنای مربوط به طبقات وسط ساختمان: 150 متر مربع
مساحت زیر بنای مربوط به طبقه زیر سقف: 130 متر مربع
با توجه به اطلاعات بالا که ظرفیت کولر آبی بر مبنای متراژ ساختمان را نشان می‌دهد، برای محیطهایی با مساحت 30 تا 50 متر مربع به کولر آبی با ظرفیت 2300 CFM نیاز است. محیطهایی با متراژ 50 الی 70 متر مربع به کولر آبی با ظرفیت 3500CFM نیاز دارند. در فضاهایی با ابعاد 70 تا 120 متر مربع باید از کولر آبی با ظرفیت 4900 CFM استفاده نمود. محیطهایی با وسعت بیشتر از 120 متر مربع نیز به کولر آبی با ظرفیت 7000 CFM احتیاج خواهند داشت.
در نظر داشته باشید که اگر از مدل سلولزی کولرهای آبی استفاده می‌کنید، مساحت سطح تحت پوشش هر یک از مدل‌های ذکر شده تقریبا 10 الی 15 متر مربع افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر در زمان استفاده از کولرهای آبی، لازم است ابعاد کانال کشی به شکل استاندارد، اصولی و فنی مورد توجه قرار گیرد. به این ترتیب توزیع جریان‌های هوای کولر آبی در تمامی نقاط و فضاهای اتاق به شکل مناسب صورت خواهد گرفت. این ابعاد تنها توسط کارشناس مهندسی و با بهره‌گیری از داکتیلاتور محاسبه و طراحی می‌شود تا هیچ گونه نقص یا ایرادی در جریان برآورد اندازه‌ها ایجاد نشود. بنابراین بهتر است برای تسهیل و تسریع روند تعیین ظرفیت هوادهی کولر آبی بر مبنای مساحت محیط با کارشناسان مربوطه تماس حاصل نمایید.
ضرورت توجه به ظرفیت کولر آبی
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، چنانچه در زمان انتخاب و خرید کولر آبی، مساحت ساختمان و فاکتورهای موثر بر ظرفیت کولر را مورد توجه قرار ندهید، در هنگام استفاده از دستگاه با مشکل مواجه خواهید شد. اگر ظرفیت کولر آبی شما کمتر یا بیشتر از حد لازم باشد، دستگاه در طول دوره استفاده دچاز آسیب شده و کارکرد طبیعی خود را از دست می‌دهد. در بسیاری از موارد انتخاب نادرست ظرفیت کولر آبی باعث خرابی زود هنگام دستگاه شده می‌شود.
به این ترتیب دستگاه به سرویس و تعمیر نیاز پیدا کرده و یه صرف زمان و هزینه احتیاج خواهد داشت. مثلا اگر ظرفیت کولر آبی کمتر از نیاز ساختمان باشد، برای ایجاد سرمایش مطبوع به فعالیت مداوم نیاز خواهد داشت. وقتی کولر آبی برای مدت طولانی روشن باشد، میزان برق بیشتری مصرف کرده و هزینه‌های مربوط به مصرف آب و انرژی الکتریکی افزایش می‌یابد. از طرف دیگر، فعالیت پیوسته کولر، به قطعات سیستم فشار زیاری وارد می‌کند و این موضوع با گذشت زمان باعث ایجاد آسیب در قطعات یا از کار افتادگی آن‌ها خواهد شد.
کمااینکه در بسیاری از موارد خراب بودن تجهیزات دستگاه باعث اتلاف انرژی و اصراف در مصرف آب خواهد شد. در مقابل اگر برای ساختمانی کوچک کولر آبی بزرگ با ظرفیت بالا تهیه کنید، محیط درون ساختمان بیش از حد سرد می‌شود و میزان مصرف انرژی نیز بالا خواهد رفت. بنابراین بهتر است در زمان انتخاب و خرید کولر آبی ضمن توجه به برند تولید کننده، کیفیت کارکرد و قیمت دستگاه، تطابق ظرفیت هوادهی کولر با مساحت محیط ساختمان را نیز مد نظر قرار دهید.
نکات ضروری در تعیین ظرفیت کولر آبی
انتخاب و خرید کولر آبی بر مبنای مساحت محیط، موضوع مهمی است که به افزایش کیفیت تهویه هوا در فضای مورد نظر کمک می‌کند. چنانچه انتخاب کولر آبی و تعیین ظرفیت دستگاه با توجه به پارامترها و آیتم‌های مربوطه به درستی انجام شود، علاوه بر افزایش چشمگیر راندمان کارکرد کولر آبی که به افزایش دوام و طول عمر سیستم کمک می‌کند، میزان مصرف انرژی نیز کاهش قابل توجهی خواهد داشت. انتخاب کولر آبی با در نظر داشتن تطابق ظرفیت دستگاه با وسعت محیط سبب بهبود کارکرد سیستم تهویه‌ای شما خواهد شد.
به منظور تعیین ظرفیت کولر لازم است ظرفیت سرمایشی مورد نیاز ساختمان بررسی شود. ظرفیت کولر آبی یا توان هوادهی دستگاه تعیین می‌کند برای ساختمان‌هایی با ابعاد و متراژ گوناگون از کدام ظرفیت باید استفاده نمود. همانطور که گفته شد، ظرفیت کولر آبی با واحد بین فوت مکعب بر دقیقه (Cubic feet per)CFM محاسبه می‌شود. این واحد نشان می‌دهد کولر آبی در هر یک دقیقه چه میزان از محیط ساختمان را خنک می‌کند. به همین جهت، بر روی بدنه کولر آبی برچسبی وجود دارد که عدد ظرفیت دستگاه را نشان می‌دهد. کولرهای آبی از نظر ظرفیت هوادهی به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- کولرهای با ظرفیت 2300 فوت مکعب بر دقیقه
- کولرهای با ظرفیت 3500 فوت مکعب بر دقیقه
- کولرهای با ظرفیت 4900 فوت مکعب بر دقیقه
- کولرهای با ظرفیت 7000 فوت مکعب بر دقیقه
نکته: افزایش ظرفیت هوادهی کولر آبی به معنای افزایش ابعاد و اندازه دستگاه است.
نحوه محاسبه ظرفیت کولر آبی بر اساس متراژ
برای تعیین ظرفیت کولر آبی فرمولی وجود دارد که فرایند محاسبه با در نظر داشتن این فرمول راحت‌تر خواهد بود. بر اساس این فرمول می‌توانید به انتخاب کولر آبی مورد نظر خود بپردازید. واحد ظرفیت هوادهی یا خنک کنندگی کولر آبی فوت مکعب بر دقیقه یا CFM است. از این رو محاسبه ظرفیت کولر نیز بر مبنای همین واحد CFM صورت میگیرد. برای محاسبه ظرفیت لازم است طول و عرض محیط داخلی ساختمان را اندازه گیری کنید. حاصل ضرب طول در عرض محیط درونی، مساحت ساختمان با واحد متر مربع خواهد بود. سپس واحد متر مربع باید به فوت مکعب تبدیل شود. به منظور به دست آوردن واحد فوت مکعب لازم است مساحت ساختمان در عدد 0.027 تقسیم شود.
نتیجه این محاسبه، به دست آوردن وسعت ساختمان بر مبنای واحد فوت مکعب خواهد بود. در گام بعدی می‌توان ظرفیت کولر آبی را محاسبه نمود. برای به دست آوردن ظرفیت کولر آبی وسعت ساختمان با واحد فوت مکعب در ارتفاع محیط داخلی خانه تا سقف ضرب می‌شود. معماری خانه‌ها در ایران به شکلی است که ارتفاع محیط غالبا به 2 الی 2.5 متر می‌رسد. فرمول محاسبه ظرفیت هوادهی کولر آبی بر مبنای مساحت: مساحت ساختمان (بر مبنای متر مربع) تقسیم بر 0.027 ضرب در 2 ( ارتفاع خانه).
بهتر است محاسبه ظرفیت کولر به کمک فرمول بالا را با ذکر یک مثال توضیح دهیم. چنانچه مساحت محیط درونی ساختمان 100 متر مربع باشد، به منظور محاسبه ظرفیت لازم است عدد 100 متر مربع به عدد 0.027 فوت مکعب تقسیم شود که حاصل تقسیم عدد 3703 خواهد بود. در مرحله بعد باید عدد به دست آمده را در ارتفاع خانه (2 متر) ضرب کنید که در این صورت حاصل ضرب عدد 7400 CFM یا 7400 فوت مکعب در دقیقه خواهد شد. این محاسبه نشان می‌دهد که یک خانه با متراژ 100 متر مربع برای خنک شدن به یک کولر آبی با ظرفیت 7400 cfm نیاز دارد.
توجه داشته باشید که ظرفیت محاسبه شده، ماکسیمم قدرت سرمایشی کولر را نشان می‌دهد. در نتیجه برای تهویه و تولید سرمایش در محیطهایی با این متراژ می‌توان از کولرهایی با ظرفیت 4900 فوت مکعب در دقیقه نیز استفاده نمود. نکته دیگر در تعیین ظرفیت کولر آبی برای محیطهایی با این متراژ، دمای دلخواه ساکنین محیط است. اگر افراد ساکن محیط به اصطلاح گرمایی باشند، یک کولر آبی با ظرفیت 7400 cfm برای ایجاد برودت در فضا مناسب است و چنانچه افراد نسبت به سرما حساس باشند، خریداری و نصب کولر آبی با ظرفیت 4900 فوت مکعب در دقیقه نیز برای این فضا کفایت می‌کند.
بر مبنای طبقه محیط مورد نظر و توجه به حجم اتاق، با ضرایب زیر می توان ظرفیت کولر آبی مناسب را تعیین نمود:
- طبقه اول: هر متر مکعب از محیط اتاق، 12 فوت مکعب و برای محیط هال 10 فوت مکعب در دقیقه
- طبقات میانی: هر متر مکعب از محیط اتاق، 14 فوت و برای محیط هال 10 فوت مکعب در دقیقه
- طبقه فوقانی (آخر): هر متر مکعب از محیط اتاق، 17 فوت و برای محیط هال 12 فوت مکعب در دقیقه.
نتیجه گیری
استفاده از انواع تجهیزات تهویه‌ای به منظور ایجاد سرمایش و گرمایش مناسب در محیط، جزء ضروری‌ترین اقدامات به شمار می‌آید. کولرهای آبی نیز به شکل تک منظوره برای خنک کردن فضاهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. اهمیت انتخاب و خرید کولر آبی بر مبنای ظرفیت هوادهی دستگاه با توجه به متراژ و مساحت محیط مورد نظر باعث می‌شود پیش از اقدام به خرید، ظرفیت کولر مورد نیاز خود را محاسبه کرده و با در نظر داشتن وسعت محیط برای خرید اقدام نمایید.
گرچه در نواحی گرمسیری و شرجی استفاده از کولرهای آبی کاربرد چندانی ندارد اما در نواحی گرم و خشک، استفاده از این دستگاه‌ها بهترین گزینه محسوب می‌شود؛ به طوری که در حال حاضر قریب به 70 درصد از مردم ایران، برای ایجاد سرمایش در محیط منزل یا محیط کار از قابلیت کولرهای آبی بهره می‌گیرند. در این مقاله علاوه بر توضیح ظرفیت کولر آبی، اهمیت تعیین ظرفیت کولرهای آبی بر اساس متراژ محیط را متذکر شده، نکات حائز اهمیت در این زمینه را یادآوری کرده و شیوه محاسبه این ظرفیت را نیز ارائه نمودیم. شما می‌توانید برای تعیین دقیق ظرفیت کولر آبی و دریافت مشاوره برای خرید کولر آبی مناسب با توجه به میزان وسعت محیط مورد نظر، از تخصص کارشناسان ما در فروشگاه اینترنتی بهارتهویه بهره‌مند شوید.