استخرها را می‌توان از جذاب‌ترین مجموعه‌های ورزشی و تفریحی به شمار آورد که در میان تمامی اقشار جامعه محبوبیت دارند. با توجه به مزایا و تاثیرات مثبتی که شنا کردن بر روح و جسم افراد می‌گذارد، عده زیادی برای انجام فعالیت‌های ورزشی یا گذرات اوقات فراغت، استخرها را انتخاب می‌کنند. بنابراین استخر شنا در انواع مختلف کوچک یا بزرگ، سر پوشیده یا روباز و … باید از محیطی سالم و تجهیزاتی کارآمد برخودار باشد. توجه به شرایط بهداشت، ایمنی و آسایش استخرها از جمله مهم‌ترین شاخصه‌هایی است که در زمان طراحی و ساخت فضای استخر باید مورد توجه قرار گیرد. در صورتی که محیط استخر از سلامت و بهداشت کافی برخوردار نبوده و تجهیزات مناسبی در آن وجود نداشته باشد، علاوه بر افزایش خطر تهدید سلامت شناگران، اشتیاق آن‌ها برای گذران اوقات خود در فضای استخر را از بین می‌برد. در این مقاله به ارائه اطلاعات جامعی درباره مهم‌ترین تجهیزات مورد استفاده در فضای استخر به منظور افزایش سهولت و آسایش کاربری خواهیم پرداخت. وجود این تجهیزات استخر می‌تواند در حفظ ایمنی و نشاط ورزشکاران موثر باشد.
مهم ترین تجهیزات موجود در فضای استخر کدامند؟
از تجهیزات متنوع و گوناگونی برای برای ساخت و نگهداری از استخرها استفاده می‌شود. این تجهیزات معمولا شامل دستگاه تصفیه آب، سیستم گرمایشی، ابزارهای ضد عفونی کننده آب، انواع کلرزن، ازن زن، جاروی استخر، سیستم UV ضد باکتری و … هستند. علاوه بر موارد گفته شده، از انواع پمپ به منظور تامین فشار و چرخش آب مورد نیاز استخر استفاده می‌شود. انواع برندهای ایرانی و خارجی به تولید و توزیع تجهیزات مربوط به استخرها پرداخته و محصولات خود را در بازار مرتبط به فروش می‌رسانند. در این بخش به معرفی انواع تجهیزات مهم و کاربردی مورد استفاده در محیط استخر می‌پردازیم.
پمپ تصفیه آب استخر
این پمپ‌ها آب را از کاسه استخر مکش کرده و این حجم آب را از فیلتر و تجهیزات ضد عفونی کننده عبور می‌دهند. به این ترتیب آب تمیز و شفاف مجددا به استخر باز می‌گردد. انتخاب پمپ تصفیه آب استخر بر مبنای دو شاخص اصلی یعنی هد(فشار) و دبی(حجم) مورد نیاز استخر صورت می‌گیرد. جهت برآورد سطح هد و دبی پمپ استخر به دو فاکتور افت فشار و حجم آب عبوری توجه نمایید. در ابتدای قسمت ورودی هر پمپ تصفیهای، صافی یا موگیر(استرینر) از جنس چدن یا پلاستیک فشرده(باکالیت) تعبیه می‌شود. این ابزار از ورود برگ، مو و سایر آلاینده‌های فیزیکی و چرخش آن‌ها در آب جلوگیری می‌کند. برخورد ذرات و آلودگی‌های فیزیکی با پمپ موجب آسیب و از کار افتادگی سیستم خواهد شد.
سیستم فیلتراسیون استخر
از مهم‌ترین سیستم‌هایی که حضور آن‌ها در فضای استخر ضروری است، می‌توان به سیستم فیلتراسیون یا تصفیه آب استخر اشاره کرد. این دستگاه‌ها طی فرآیند تصفیه فیزیکی آب، ذرات آلاینده و ناخالصی‌های موجود در آب را دفع و حذف می‌کنند. در یک دسته بندی عمده، فیلترهای تصفیه آب داراس سه نوع اصلی هستند:
فیلتر کاتریجی
این فیلترها به منظور استفاده در استخرهایی که حجم آب آن‌ها چرخش زیادی ندارد و به فیلتراسیون قوی نیازی نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین فیلتر کاتریجی برای استفاده در استخرهای کوچک منازل و مراکز درمانی گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌آیند. فیلتر تصفیه کاتریجی استخر را می‌توان بر روی گاری جاروی دستی استخر تا قدرت موتور 2HP مورد استفاده قرار داد. به این ترتیب می‌توان از هدر رفت آب جلوگیری کرده و همزمان با تصفیه آب استخر، عملیات جارو زدن و بازگرداندن آب تمیز به استخر را سرعت بخشید.
فیلتر دیاتومه‌ای
این فیلترهای تصفیهای دارای بالاترین میزان بازدهی در میان سایر فیلترهای استخر هستند. با استفاده از فیلتر دیاتومه‌ای می‌توان به جذب و دفع ذراتی به قطر 10 تا 20 میکرون پرداخت. فرایند تصفیه آب در این ابزارها به واسطه خاک مخصوصی به اسم خاک دیاتومه‌ای صورت می‌گیرد. ظرفیت فیلتر دیاتومه‌ای، حجم خاک مورد استفاده را تعیین می‌کند. این خاک در حقیقت شامل بقایای گیاهان دریایی میکروسکوپی با پوسته سیلیسی است و به عنوان یک صافی کارآمد نقش بسزایی در دفع ذرات معلق دارد. این خاک توسط استرینر(موگیر)، داخل پمپ قرار می‌گیرد. چنانچه فشار گیج فیلتر دیاتومه به صورت غیر استاندارد افزایش یابد نیاز به بک واش یا شستشو خواهد بود. در پایان فرایند شستشو، فیلتر دیاتومه مجددا از خاک دیاتومه‌ای پر می‌شود.
فیلتر شنی
این فیلترها به دلیل وجود سیسلیس دانه بندی جهت تصفیه آب وزن سنگینی دارند. فیلترهای شنی با محفظه‌هایی از جنس فلز، فایبرگلاس و کامپوزیت ساخته می‌شوند. فیلترهای شنی با مخزن فلزی در ابعاد بزرگ طراحی شده و قادر به تحمل فشارهای زیادی هستند.
رطوبت‌گیر استخر
همانطور که از اسم این ابزار مشخص است، به منظور جذب و حذف حجم رطوبت در محل‌های دلخواه از آن استفاده می‌شود. سطح رطوبت استخرهای سرپوشیده، زمینه مساعد برای رشد و تکثیر انواع باکتری‌ها و قارچ‌های پوستی را فراهم می‌نماید. به همین دلیل جهت دفع یا متعادل سازی سطح رطوبت استخر می‌توان از سیستم رطوبت‌گیر استخر یا Pool Dehumidifier استفاده نمود. این دستگاه‌ها در ظرفیت‌های متنوع، به همراه کویل گرمایشی یا بدون کویل گرمایشی به تولید و فروش می‌رسند.
دفع رطوبت هوای موجود در استخرهای سرپوشیده به روش‌های زیر صورت می‌گیرد:
- استفاده از نمك‌های جاذب رطوبت
- استفاده از سطوح سرد(دستگاه‌های دفع رطوبت مكانیكی و ترمودینامیکی)
- یونیزه کردن هوا(رطوبت‌گیر الکتریکی)
تجهیزات ضد عفونی کننده
آب استخر در هر شرایطی باید تمیز و شفاف باشد. چنانچه آب از نظر ویژگی‌های شیمیایی استاندارد و متعادل باشد، دارای ظاهر شفاف و فاقد بو نامطبوع است. آب به عنوان مهم‌تریم حلال، قادر به انحلال مواد آلی و معدنی است. بنابراین رعایت تعادل شیمیایی آب باعث می‌شود این حلال خورنده(اسیدی) نباشد و تولید رسوب نکند.
تجهیزات ضد عفونی‌کننده آب استخر شامل موارد زیر هستند:
کلر زن
کلر را در قالب پودر، قرص، مایع یا گاز به آب استخر می‌افزایند. این عنصر با مولکول‌های هیدروژن و اکسیژن وارد واکنش شده، اسید هیپوکلریک و هیدروکلریک را به وجود می‌آورد. این دو ماده دارای خواص گند زدایی و ضد عفونی کنندگی هستند که به حذف باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر آب استخر کمک می‌کند.
ازن زن
ازن از دیگر مواد کارآمد برای ضد عفونی کردن آب استخر است. این ماده فاقد عوارض بیولوژیکی کلر مثل سوزش چشم و اختلالات تنفسی است. انواع دستگاه‌های ازن زن با ظرفیت‌ها و ابعاد گوناگون جهت ضد عفونی و پاک کردن آب استخرها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اکثر مواقع از ازن و کلر در کنار هم برای ضد عفونی‌کردن آب در استخرها بهره می‌گیرند.
لامپ UV
دیگر راهکار ضد عفونی کردن آب استخر از آلاینده‌ها و میکروب‌ها، استفاده از لامپ تولید اشعه ماورای بنفش یا همان UV ست. با استفاده از این ابزار، آب استخر از محفظه بسته لامپ که در معرض تابش اشعه ماورای بنفش قرار دارد عبور کرده و گندزدایی می‌شود. گردش آب استخر باعث می‌شود استفاده از لامپ UV ازدهی داشته و عملیات ضد عفونی آب، درست انجام شود.
سیستم تهویهای استخر
با هدف تامین جریان‌های هوای تازه و پاک جهت تنفس ورزشکاران حاضر در سالن استخرهای سرپوشیده، از دستگاه‌ها تهویه مطبوع استفاده می‌شود. این سیستم‌ها وظیفه تنظیم و ایجاد تعادل در رطوبت هوا و به جریان در آوردن هوای تازه و مطبوع را دارند. روند تهویه استخرها بسته به مدل دستگاه تهویهای و نوع کارکرد آن متفاوت است. این دستگاه‌ها باید از قابلیت‌های لازم جهت كنترل سطح رطوبت موجود در فضاي داخلی سالن برخوردار بوده و گرمايش هواي سالن استخر را به خوبی انجام دهند. علاوه بر این لازم است نرخ تهويه مطبوع استخر جهت تامين كيفيت مناسب هوای درونی تعیین شود. نحوه انتشار و توزيع جریان‌های هوا در محیط داخلی استخر و تعیین محل قرار گيری دريچه‌های توزيع هوا نیز از دیگر نکاتی است که هنگام استفاده از سیستم‌های تهویهای باید به آن‌ها توجه نمود.
جاروی استخر
وجود این ابزار برای تمیز نگه داشتنِ آب و کاسه استخر ضروری است. پس از فرونشست املا یا انباشته شدن ذرات معلق، با استفاده از جاروی استخر می‌توان به جمع آوری و پاکسازی این آلاینده‌ها پرداخته و کف و دیواره‌های استخر را تمیز کرد. استفاده از جاروهای استخر مانع از تشکیل جلبک در دیواره‌ها و کف استخر شده و از ته نشین شدن آلودگی‌ها بر روی سطوح جلوگیری خواهد کرد. انواع جاروهای مورد استفاده در استخرها شامل موارد زیر هستند:
جاروی دستی
این جارو ها با توجه به نوع درخواست مشتری، به لحاظ سطح قدرت پمپ و طول شلنگ در دو مدل مجهز به فیلتر تصفیه و فاقد فیلتر تصفیه ساخته می‌شوند. در جاروی فاقد فیلتر تصفیه نوع مدار باز، حجم آب مکش شده توسط جارو به طور مستقیم به استخر باز نخواهد گشت. این آب ابتدا وارد اسکیمر شده و سپس در مدار تصفیه، دوباره به درون استخر روانه می‌شود. چنانچه اسکیمر و سیستم تصفیه استخر وجود نداشته باشد، آب به سمت باغچه و … انتقال می‌یابد. در جاروی دستی دارای فیلتر تصفیه نوع مدار بسته، آب مکش شده از استخر به واسطه پمپ وارد فیلتر جارو می‌شود. بعد از این که روند تصفیه فیزیکی به پایان رسید، این آب دوباره به سمت استخر راه می‌یابد.
جاروی نیمه اتوماتیک
این جارو پس از وصل شدن به پمپ تصفیه استخر یا اسکیمر، در کف استخر تعبیه می‌شود. به این شکل استفاده از پمپ و نیروی مکش آن، سبب حرکت و جابجایی دینامیکی جارو به نقاط مختلف خواهد شد. سپس جارو از بخش تحتانی به جمع آوری ذرات معلق و آلودگی‌ها می‌پردازد.
جاروی تمام اتوماتیک (رباتیک)
جاروی رباتیک به موتور قوی(پمپ) با بدنه‌ای سبک و قابل حمل مجهز شده است. این جارو به شکل خودکار روی سطوح عمودی و افقی کف و دیواره‌های استخر جابجا می‌شود. این دستگاه بی‌نیاز از اوپراتور، فرایند پاکسازی فیزیکی تمامی سطوح بدنه و کف استخر را امکان پذیر می‌نماید. جاروی تمام اتوماتیک پس از مکش آب از کف و دیواره استخر، از فیلترهای کارتریج داخلی برای انجام عملیات تصفیه فیزیکی استفاده می‌کند. به این ترتیب آب دوباره از فیلتر به استخر برمی‌گردد و از هدر رفت آب جلوگیری می‌شود.
سیستم گرمایشی استخر
این سیستم شامل پکیج، دستگاه سولار، مبدل حرارتی، دیگ و … است. دمای محیط داخلی استخر باید بر روی درجه‌ای مشخص تنظیم شود تا نوسانات دمایی سبب بر هم خوردن آرامش شناگران نشود. محدوده دمای ایده‌آل برای آب استخر بین 27 تا 29 درجه سانتی‌گراد است.
نتیجه گیری
در این مقاله مهم‌ترین و اصلی‌ترین تجهیزات مورد استفاده در محیط استخرها معرفی شده و توضیح داده شدند. علاوه بر موارد گفته شده، آب نما، فواره، سرسره، دایو و … نیز جزء تجهیزات تفریحی و آموزشی در استخرها محسوب می‌شوند که بنا به شرایط و موقعیت می‌توان به طراحی و ساخت آن‌ها مطابق اصول تایید شده پرداخت. قیمت هر یک از تجهیزات مکانیکی یا بعضا الکتریکی موجود در فضای داخلی سالن استخرها با توجه به سطح کیفیت، نوع کارایی، برند تولید کننده و … متفاوت است. برای خرید و استفاده از تجهیزات مربوط به استخر بهتر است با توجه به شرایط استخر مورد نظر خود وارد عمل شده و از متخصصین در این زمینه مشورت بگیرید.